Na początku II wojny światowej przez okres 3 lat (1939-1942) szkoła podstawowa była czteroklasowa. Od roku szkolnego 1948/49 do 1965/66 szkoła podstawowa była szkołą 7-letnią, tworząc wraz z 4-letnim liceum ogólnokształcącym 11-letni cykl kształcenia ogólnego, w którym kolejne klasy stanowiły jednolity ciąg, liczony od klasy pierwszej do jedenastej.

Przedłużenie nauki w szkole podstawowej do lat 8 nastąpiło w myśl Ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania i – zgodnie z zawartą w niej argumentacją – miało na celu lepsze przygotowanie uczniów do dalszego kształcenia i zdobywania kwalifikacji zawodowych. Realizacja reformy polegała na wprowadzeniu nowych programów kształcenia w klasach V-VII oraz zorganizowaniu w roku szkolnym 1966/67 klasy ósmej. Szkoła ta – zgodnie z nazwą – była podstawowym ogniwem polskiego systemu szkolnego. Nauka w zakresie ośmiu klas szkoły podstawowej była objęta obowiązkiem szkolnym. Dowód ukończenia tej szkoły stanowiło świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, które umożliwiało kontynuację nauki w różnego typu szkołach ponadpodstawowych.